İstanbul 7 Afrika’nın sulak orman kenarlarında yaşayan şempanzeler maymunlar takımının Pongoidae yani ‘insansı maymungiller familyasından olan bir tür canlıdır. 6 milyon yıl önce insanın atasından ayrıldığı düşünülen şempanzeler, insanoğlunun yaşayan kuzenleri olarak biliniyor.
Şempanze Türleri
Günümüzde yaşayan iki şempanze türü var: Bayağı şempanze ve Bonobo. Evrimsel süreçte şempanzeler Panina oymağının tek üyeleri olan ve araştırmalara göre yaklaşık bir milyon yıl önce Bayağı ve Bonobo türleri olarak birbirlerinden ayrıldığı düşünülen canlılar olduğu bilinmektedir.. Şempanzelerin en bilinen çeşitleri ise şöyle: Kambiya şempanzesi, Kululamba şempanzesi, Guinea şempanzesi, Şuvayfurt şempanzesi…
Şempanze ve İnsanın Benzer Özellikleri
Omnivor olan şempanzeler hem et hem ot ile beslenebilmektedirler. Ayaklarında beş parmak bulunan şempanzeler toplumda sosyal canlılardır, iletişimlerini ses ve mimikler aracılığıyla kurarlar, romantizm, alet kullanabilme ve yağmur dansı gibi hareketlerde bulundukları gözlenmiştir. Çok uzun zamandan beri birçok fikrin ortaya konulduğu evrimsel süreçte şempanzeler ve ortak atadan geldiği düşünülen insanların bazı benzer özellikleri bulunuyor.
- Genetik Benzerlik: Şempanzelerde 24 çift yani 48 kromozomu bulunuyor. İnsanda ise bu sayı 46. Bazı araştırmacılara göre evrim sırasında iki kromozomun kaynaştığı düşünülmüştür. Yapılan bir çalışmada insan ve şempanze DNA’ sının %99 benzerliğe sahip olduğu saptanmış fakat yapılan daha ayrıntılı başka bir çalışma bu benzerliğin %94 olduğunu göstermiştir.
- Duygusal Davranışlar: Şempanzeler incelendiği zaman birçok hayvandan farklı davranışlar sergiledikleri ve insana ait bazı davranışlarda da bulundukları gözlemlenmiştir. Bu davranışlardan bazıları doğaya hayranlık olarak gün batımını seyretmeleri, yabani hayata saygı, gıdıklanma ve gülme, beslenen bir kaplumbağaya saygı duymak gibi sayılabilir. Kendi yaşam alanları tehdit altında olduğu zaman aşırı sinirli ve asabi olan bu canlılar, konakladıkları yeri korumak uğruna çatışmaya girerek ölümü göze alabilirler. Oldukça fedakâr ve sosyal olan bu hayvanlar genellikle aileleriyle bir arada yaşarlar.
- Zekâ ve Hafıza: Sayıları, işaret dilini ve bazı kelimeleri dahi öğrenebildikleri tespit edilen şempanzeler, hafıza konusunda da oldukça gelişmişlerdir. Yapılan bir yarışmada hafıza şampiyonu bir insanı yenen bir şempanze olduğu da söylenilebilir. Avlanmak için strateji geliştirebilen bu canlılar, gelecek için de karar verebilmektedirler.
- Alet Kullanabilme: Yüzyıllarca insanoğlu, kendisinin alet kullanabilen tek varlık olduğunu düşünmüştür. İlk olarak avlanmada mızrak ve taşları kullanmışlardır. Fakat evrimsel süreçte şempanzelerde alet kullanabildiği tespit edilmiş ve yapılan gözlemlerde bu zeki hayvanların ağaç dallarını mızrağa dönüştürdükleri, taşları sivrilterek kullandıkları ve yaprakları ezip sünger olarak kullandıkları fark edilmiştir.
Primatlar ve İnsanların Gen Benzerliği
Wayne Üniversitesi uzmanları tarafından yapılan araştırmada tüm maymungiller (goril, şempanze ve diğer büyük maymunlar) insan ile aynı kategoride incelendi. Veriler sonucu insan geni ile en çok şempanzenin geninin benzediği ortaya konuldu.